Bilal Emre Arslan
- VPN (Virtual Private Network/Özel Sanal Ağ), internet üzerinde mahremiyetinizi koruyarak dolaşmayı sağlayan yazılıma verilen isimdir.
- VPN, aygıtlar ve sunucu arasında şifreli ve güvenli bir ağ bağlantısı oluşturarak kullanıcılara, izlenmeksizin internette gezinme özgürlüğü verir.
- VPN ile engelli sitelere farklı ülkedeki sunucular üzerinden erişebilir ve farklı ülkeden bağlanıyor gibi sanal bir ağ yaratabilirsiniz.
- Kötü niyetli izlenmeleri engellemek için VPN kullanılması tavsiye edilirken, iyi niyetli (internet deneyimini geliştirmeye yardımcı olacak nitelikte) izlemeler kullanıcıya fayda sağlayacağı için bunların engellenmesi önerilmiyor.
Bilgi çağında mahremiyet
İnternet hayatımıza girdiği ilk sıralar çok özel ve belirsiz bir yer gibi hissediliyordu. Fakat günümüz siber ortamında yaptığımız her hareketin izlenebilir olduğu ve pek çoğumuzun ”gönülsüz gönüllü”ler olarak sağladığı verilerin çok değerli birer ürün olduğu ortada. İnternette tıkladığımız her şey ister zararsız reklam amaçlı olsun, ister bilgi hırsızlığı (hackleme) amacıyla olsun izlenmekte depolanmakta.
3. tarafın dahil oluşu
Bu, son zamanlarda sıkça tartışılan bir konu, çünkü ABD Federal Ticaret Komisyonu kısa bir süre önce, sözleşmede kullanıcı bilgilerinin 3. şahıslara satışıyla ilgili bir ibare yer alıyorsa, kullanıcı sözleşmeyi feshetse dahi sağlayıcıların sözleşme gereği kullanıcı bilgilerini satmasına izin verdi. Ortalama bir internet kullanıcısının – haklarını veya mevcut düzenlemeleri bilmediği için – bu şartlara itiraz etmesi de epey güç.
Buna tepki olarak her geçen gün daha fazla insan VPN’den bahsetmeye başladı. VPN (Virtual Private Network/Özel Sanal Ağ), internet üzerinde gizli bir şekilde dolaşmayı sağlayan yazılıma verilen isimdir ve kullanıcıların, aygıtları ve sunucusu arasında şifreli ve güvenli bir ağ bağlantısı oluşturarak izlenmeksizin internette gezinme özgürlüğünü verir.
Konuyu biraz daha açacak olursak; nasıl ki servis sağlayıcıları internetteki her hareketimizi izleyebiliyorsa, aynı şekilde internet korsanları (hackerlar) ve şirketler de izleyebilir. VPN, internete bağlı bilgisayarlarda yaptığımız her hareketi karıştırır, böylece faaliyetimize erişen kişiler yaptığımız şeyin ne olduğunu anlayamaz. Temelde anlamsız bir dildeki belgeyi tercüme etmeye çalışmak gibi, kimse konuya hakim olamaz ve böylece gizlilik sağlanmış olur.
Güvenlik, VPN’lerin en dikkat çekici yönüdür ancak bazı önde gelen VPN sağlayıcıları bundan fazlasını sunar. Gelişmiş VPN servisleri, iOS, Android, Windows ve Mac OS X ile uyumlu çalışan uygulamalarıyla, verileri toplayan üçüncü tarafların izleyicilerini engellemekle kalmaz, aldığınız izleme isteklerinin sosyal medya, reklam, içerik veya analitik kategorilerinden hangisiyle ilişkili olduğunu belirtir. Çünkü her izleme tehlikeli değildir veya izlemenin engellenmesi her durumda faydalı değildir.
İyi izleme – kötü izleme
Bazı izlemeler, internet deneyiminizi geliştirmeye yardımcı olur ve diğer bazıları, içerik sağlayıcıların -kullanım şartlarında belirtildiyse- kendi demografilerini takip etmelerine yardımcı olur. Dozunda bir izleme, saygılı ve kullanışlıdır ve ideal bir VPN, hattın her iki tarafına şeffaflık kazandırmayı amaçlar.
İzleyiciler ve zararlı yazılımlar cihazınızda büyük bir yüke sebep olduğu için VPN kullanımı, izleme taleplerini engelleyerek, internetin daha hızlı işlenmesini sağlar ve karşılığında cihazınızın pil ömrünü uzatır. (Burada tercih ettiğiniz VPN’in hizmet kalitesi ve bulunduğunuz noktaya uzaklığı önemli kriterlerdir.)
Engelli içeriğe erişim
VPN erişim engelleri için de çözüm sunuyor. Örneğin erişmek istediğiniz bir içerik ülkenizde engelli ise- bizdeki Vikipedi vb. gibi – o siteye ya da içeriğe farklı ülkeden giriyormuş gibi bağlantı kuruyor.
Ücretli ve ücretsiz VPN servislerinden kolaylıkla faydalanabilirsiniz. Böylelikle internette takip edilmeden yüksek hızda rahatça takılabilirsiniz. Ancak unutmayın ki ”ücretsiz” VPN servislerine ödemeyi muhtemelen kişisel veri olarak yapıyorsunuz. Bunu istemiyorsanız hizmeti ücretli olarak almanızda fayda var.
VPN hakkında bazı yanlış bilinenler
Erişim engelini aşmak, mahremiyeti korumak gibi önemli getirilerinin yanı sıra VPN’ler pek çok kullanıcıda ”yüzde yüz görünmezlik ve iz bırakmama” hissi yaratıyor. Günümüzde bunun pek mümkün olmadığını hatırlatmakta fayda var. Hack ya da saldırılara karşı VPN tek başına yeterli bir çözüm değildir – antivirüs çözümlerine başvurmak gerekir. VPN sizi sorumsuz ya da dikkatsiz davranışlarınız sonucu karşı karşıya geldiğiniz web ”kaza”larından ya da dolandırıcılık gibi aktivitelerden korumaz, bu konuda sorumluluk sizde olmaya devam eder.
