Dijital Habitat
NASA’nın kurum içi e-posta haberleşmeleri, son yüzyıl içinde Dünya’nın yakınından geçen en büyük gök taşının kurumun belirleme sistemlerince “fark edilmeden geçip gittiğini” gün yüzüne çıkardı.
Independent’tan Andy Gregory’nin haberine göre (Independent Türkçe için çeviren: Umut Can Yıldız), Buzzfeed haber sistesinin bilgi edinme hakkı kapsamında NASA’dan talep ettiği belgeler, bilim insanlarınca 2019 OK ismi verilen gök taşının Dünya’ya Ay’dan 5 kat daha yakın bir mesafeden geçtiğini ancak gelip geçene kadar hiçbir sistem tarafından saptanamadığını ortaya koydu.
Gök taşını ilk olarak 24 Temmuz’da Brezilya’daki bir gözlem evi, Dünya’nın yakınından geçmesine sadece saatler kala ve yaklaşık 73 bin kilometre uzaklıktayken tespit etti. NASA’nın 100 metre genişliğindeki devasa gök taşını saptamada başarısız olması ABD hükümetinin gök taşı tespit çalışmalarına yeterince kaynak ayırmamasıyla ilgili uzun süredir varolan endişeleri yeniden gündeme getirdi.
NASA’da Yakın Dünya Nesneleri Araştırma Merkezi Yöneticisi Dr. Paul Chodas, 26 Temmuz’da meslektaşlarına yazdığı e-postada şu ifadelere yer verdi:
” Pek çok farklı sebep nedeniyle, bu nesne bir dizi saptama ağımızın hiçbiri tarafından fark edilmeden geçip gitti. Yani bu sinsi özellikte bir gök taşı mı? Bu durumun kaç kez daha yaşandığını, (kaç) gök taşının hiç keşfedilmeden (geçip gittiğini) merak ediyorum”
Yaşanan e-posta trafiği, bir çalışanın kıl payı geçtiği için “yarın haberlerde yer alabileceği” uyarısının ardından uzay ajansı çalışanlarının gök taşının tespit edilememesinin nedenlerini belirlemek için koşuşturduğunu gösteriyor.
Aslında NASA teleskopları asteroidi 7 Temmuz’da saptadı. Ancak çok düşük hızla hareket ettiği için yakın Dünya nesnesi olarak sınıflandırmamıştı. E-postalara göre gök taşı astronomların belirleyebileceği kadar hızlandığında artık Ay’ın uzaklığı kadar yakın bir mesafeye gelmişti.
NASA’nın bir gezegen savunma yetkilisi, yazışma sırasında 2019 OK’nın yüzyıl içinde Dünya’nın yakınından geçen en büyük gök taşı olabileceğini belirtiyor ve benzer bir olayın 2029’a kadar tekrar gerçekleşmesini beklemediği konuşuldu.
Gök taşının hiçbir şekilde Dünya’ya düşme ihtimali bulunmamasına karşın olaydan haftalar sonra yayımlanan bir basın açıklamasında NASA şunları söyledi:
“Eğer 2019 OK Dünya atmosferine giriş yapmış ve karaya düşmeden parçalansaydı bile, çarpışmanın yaratacağı şok dalgası neredeyse 50 mil (yaklaşık 80 kilometre) çapındaki bir alanda yerel tahribata yol açabilirdi”
Bir yakın Dünya nesnesi olan bu gök taşının belirlenmesinde ortaya çıkan eksiklik, saptama girişimlerine daha fazla bütçe ayrılması gerektiğini gösteriyor.
ABD Kongresi, uzay ajansını çapı 140 metrenin üzerindeki Dünya’ya yakın nesnelerin yüzde 90’ının 2020’ye kadar tespiti, takibi ve kataloglandırılması noktasında görevlendirmişti.
Her ne kadar Trump yönetimi Ay’ya yeniden gitmeye öncelik vermiş olsa da, ABD Ulusal Bilimler Akademisi haziranda yayımladığı raporda NASA’nın 2020 hedeflerine ulaşması için acilen daha iyi saptama yöntemlerine ve kızılötesi teleskoplara ihtiyaç duyduğunu belirtti.
NASA’nın ağustosta düzenlediği basın toplantısında Dr. Chodas şöyle konuştu:
“Bunu belirtmek durumunda kalmak enteresan ama eğer iki yıl önce kızılötesi bir uzay teleskopu yerleştirilmiş ve gökyüzünü tarıyor olsaydı, muhtemelen 2019 OK tespit edilecekti ve bu yıl yaşanan yakın geçiş bir sürprize dönüşmeyecekti”
Mayıs’ta gerçekleştirilen Gezegen Savunması Konferansı’nda, NASA’dan bilim insanları ve farklı ülkelerden diğer uzmanlar Dünya’ya düşecek bir gök taşının yaklaşmasının canlandırıldığı simülasyonda, gök taşını durdurmakta başarısız olmuştu.
